Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεται για να κατασκευάσετε μια ξύλινη στέγη.
Οι στέγες είναι κατασκευές, που αποτελούνται από επικλινή μη βατά επίπεδα έτσι ώστε να είναι δυνατόν ταχύτερη η απομάκρυνση των νερών της βροχής και κυρίως των χιονιών και για να περιορίζονται οι κίνδυνοι να περάσει το νερό, ή έστω ή υγρασία, μέσα στα κτήρια.
Καμιά φορά, επάνω από τα δώματα ή τους θόλους τους, που επικαλύπτουν κτίρια κατασκευάζοντας και στέγες.
Αυτό γίνεται είτε για λόγους αρχιτεκτονικούς ή για πληρέστερη προστασία από τις ατμοσφαιρικές επιδράσεις.
Με τον όρο στέγη δεν εννοούμε μόνο τις φέρουσες κατασκευές των επικλινών επιστεγάσεων των κτιρίων, αλλά και τις στεγανές επικαλύψεις τους, που μπορεί να αποτελούνται από κεραμίδια, πλάκες, μεταλλικά φύλλα ή άλλα υλικά.
Μορφές στεγών και ονομασίες
Οι στέγες μπορεί να συνίστανται από ένα ή περισσότερα κεκλιμένα επίπεδα προς τις κατακόρυφες παρειές των κτηρίων.
Συχνά τα κεκλιμένα επίπεδα εξέχουν από την εξωτερική κατακόρυφη επιφάνεια των περιμετρικών τοίχων και σχηματίζουν τις καλούμενες κορωνίδες (κορνίζες), ώστε τα νερά τις βροχής να ρέουν προς το έδαφος, μακριά από τους τοίχους των κτιρίων.
Τα επίπεδα, τα οποία διαμορφώνουν τη στέγη, διατάσσονται κατά διάφορους τρόπους, κυρίως όμως ανάλογα με τη μορφή της κατόψεως του κτιρίου.
Κλίσεις στεγών
Χάραξη στεγών
Πριν από την κατασκευή μιας στέγης είναι απαραίτητη η σχεδίαση της και ο καθορισμός του σχήματος των επιπέδων, τα οποία την αποτελούν.
Στην συνέχεια καθορίζονται τα σχετικά υψόμετρα των κορυφών τις στέγης, τα οποία εξαρτώνται από την κλίση των τεμνομένων επιπέδων.
Ας σημειώσουμε εδώ, ότι στην Ελλάδα η κλίση 40%, η οποία αντιστοιχεί σε γωνία 22ο περίπου, είναι η καλύτερη.
Προσαρμόζεται και προς τις κλιματολογικές συνθήκες του τόπου αλλά και προς τα χρησιμοποιούμενα υλικά.
Ζευκτά (ψαλίδι)
Διάταξη τοποθετήσεως και έδραση ξύλινων ζευκτών
Στις στέγες η φέρουσα κατασκευή αποτελείται από τα ζευκτά, δηλαδή δικτυωτές δοκούς με κατάλληλο σχήμα, οι οποίες, τοποθετούνται παράλληλα και σχηματίζουν σχάρα.
Επάνω στην κύρια σχάρα, δηλαδή επάνω στις κεκλιμένες πλευρές των ζευκτών, εδράζονται απλές ξυλοδοκοί (τεγίδες), οι οποίες καμιά φορά με άλλες κάθετες προς τις προηγούμενες (επιτεγίδες) διαμορφώνουν σχάρα με μικρότερα ανοίγματα.
Καμία φορά επίσης αυτό γίνεται και με σανίδωμα (πεταύρωση), δηλαδή επιφάνεια επάνω στην οποία εδράζεται ή στερεώνεται η στεγανή επικάλυψη.
Όπου σχηματίζονται γραμμές ράχεως (μαχιάδες) η γραμμές αυλακιού (λούκια ή ντερέδες), τα βασικά ζευκτά της στέγης συνδυάζονται με ημίζευκτα ή ψευδοζευκτά ή αντικαθίστανται από αυτά. (βλ. σχήμα)
Διαμόρφωση γραμμών ράχεως και αυλακιού από ημίζευκτά ή ψευδοζευκτά.
Τα ξύλινα ζευκτά, λόγω των επενεργούντων φορτίων, υφίστανται μικροπαραμορφώσεις.
Για να υπάρχει ομοιομορφία αυτών των παραμορφώσεων και για την ενοποίηση της κατασκευής, όταν μια στέγη καταλήγει σε τοίχο (αέτωμα) τοποθετείται ζευκτό δίπλα στον τοίχο και μικρή από αυτόν απόσταση (5 – 6 cm).
Όταν πάλι μια στέγη διακόπτεται από τοίχο και από τις δύο πλευρές του τοίχου τοποθετούνται ζευκτά (βλ. σχήμα).
Τα ζευκτά αυτά αγκυρώνονται με τον τοίχο.
Όταν θέλουμε να υπάρχει μεγάλο άνοιγμα, για επικοινωνία με το εσωτερικό της στέγης, διακόπτουμε ένα ή περισσότερα πέλματα ζευκτών και τα συνδέομαι με τα παρακείμενα πέλματα με εγκάρσιες ξυλοδοκούς.
Τα ζευκτά με διακεκομμένο πέλμα είναι ψευδοζευκτά (βλ. σχήμα).
Διακοπή πέλματος ζευκτού για τη δημιουργία εισόδου στη στέγη.
Όταν διαπερνά τη στέγη καπνοδόχος, τότε ή η καπνοδόχος διέρχεται δια μέσου δύο ζευκτών της ή εάν είναι μεγαλύτερη από τη μεταξύ δύο ζευκτών απόσταση διακόπτεται ένα ζευκτό και στηρίζεται αυτό επάνω σε εγκάρσια δοκό.
Διάταξη ζευκτών, όταν δια της στέγης διέρχεται καπνοδόχος.
Πάντως, στις περιπτώσεις αυτές, για προστασία από πυρκαϊά η καπνοδόχος πρέπει να περιβάλλεται από άφλεκτα υλικά και τα γύρο ξύλα να απέχουν 6 – 8 cm από την εξωτερική της επιφάνεια.
Τα ζευκτά των στεγών διαβιβάζουν μέσω των εδράσεών τους τα φορτία στα φέροντα στοιχεία των κτηρίων, τα οποία συνήθως είναι τοίχοι.
Όταν ξύλινα ζευκτά εδράζονται απ’ ευθείας επάνω σε τοίχους, για προστασία τους από την υγρασία τοποθετείται μονωτικό υλικό προς τα έξω καθώς και στην επιφάνεια εδράσεως.
Συχνά για να είναι ομοιόμορφη η κατανομή των φορτίων επί του τοίχου παρεμβάλλεται μεταξύ ζευκτών και τοίχου μια μηκίδα.
Κάτω από την μηκίδα τοποθετείται επίσης μονωτικό φύλλο κατά της υγρασίας.
Καμιά φορά η έδραση των ξύλινων ζευκτών γίνεται επάνω σε ενισχυτικό περίδεσμο του τοίχου (σενάζι) από οπλισμένο σκυρόδεμα (βλ. σχήμα.)
Περίδεσμος (σενάζι) εδράσεως ζευκτών στέγης (σε συνδυασμό με κορωνίδα από μπετόν)
Σε περίπτωση ξύλινης στέγης που εδράζεται επάνω σε πλάκα από σκυρόδεμα παρεμβάλλονται στα σημεία εδράσεως τεμάχια ξύλου (στρωτήρες), τα οποία είναι προσαρμοσμένα με κοχλιοφόρους ήλους (μπουλόνια) επάνω σε πλάκα (βλ. σχήμα).
Παρεμβολή στρωτήρων στην έδραση ζευκτών επάνω σε πλάκες μπετόν.
Σκοπός των ξύλων, που τοποθετούνται στις στέγες και που ονομάζονται αντιανέμια, είναι η εξασφάλιση των ζευκτών από ανατροπή λόγω πιέσεως ανέμου καθώς και η σταθεροποίηση και η σύνδεση της όλης κατασκευής της στέγης.
Στην παρεμπόδιση της ανατροπής συμβάλουν, εν μέρει βέβαια, και οι τεγίδες, που συνδέουν τα ζευκτά μεταξύ τους.
Τα αντιανέμια μας χρησιμεύουν επίσης για την προσωρινή συγκράτηση των ζευκτών κατά το στάδιο της κατασκευής της στέγης, δεδομένου ότι τα ζευκτά κατασκευάζονται συνήθως στο έδαφος και στη συνέχεια υψώνονται και τοποθετούνται στη θέση τους.
Τα αντιανέμια είναι ξύλα με διατομή 7Χ7 η 9Χ9 εκατοστά, τα οποία καρφώνονται στην εσωτερική πλευρά των ψαλιδιών των ζευκτών με αντίθετη φορά στις κεκλιμένες παρειές της στέγης (ιδίως όταν τα ζευκτά δεν έχουν μεσαίο ορθοστάτη).
Όταν τα ζευκτά έχουν κατακόρυφους ράβδους, δηλαδή φέρουν ορθοστάτες, συχνά, αντί για αντιανέμια, τοποθετούνται σανίδες (τάβλές), οι οποίες καρφώνονται χιαστί με το ένα άκρο τους προσαρμοσμένο στο άνω μέρος του ορθοστάτη του ενός ζευκτού και με το άλλο στο κάτω μέρος του ορθοστάτη του παραπλεύρως ζευκτού (βλ. σχήμα).
Φυσικά η στέγη στερεώνεται καλύτερα, όταν τοποθετηθούν και οι δύο παραπάνω αντιανέμιοι σύνδεσμοι.
Τεγίδες, επιτεγίδες, πεταύρωση (πέτσωμα)
Τεγίδες ονομάζονται τα κάθετα προς το επίπεδο των ζευκτών επάνω στις κεκλιμένες πλευρές τους στερεούμενα ξύλινα δοκάρια.
Επιτεγίδες λέγονται τα ξύλινα δοκάρια που προσαρμόζονται κάθετα επάνω στις τεγίδες.
Το σανίδωμα επάνω στις επιτεγίδες, το οποίο αποτελεί την επιφάνεια εδράσεως ή προσαρμογής της επικαλύψεως της στέγης. ονομάζεται πεταύρωση (σανίδωμα, πέτσωμα).
Σκοπός των τεγίδων, των επιτεγίδων και του πετσώματος είναι η γεφύρωση των μεταξύ ζευκτών ανοιγμάτων και η δημιουργία μιας σχάρας ή επιφανείας (ανάλογα με το είδος της επικαλύψεως ), επάνω στην οποία θα στερεωθεί η επικάλυψη.
Το σανίδωμα στις συνηθισμένες στέγες συνιστάται από αροκάνιστες λεπτές σανίδες (σκουρέτα), που τοποθετούνται με μικρό κενό μεταξύ τους (1 – 1,5 εκατοστά) για οικονομία υλικού.
Στις στέγες με ορατό από κάτω το εσωτερικό τους το σανίδωμα κατασκευάζεται συχνά με σανίδες που συνδέονται μεταξύ τους με αναβαθμό (πατούρα) (βλ. σχήμα).
Μόνωση στέγης
Η σύγχρονη απαίτηση για θερμομόνωση της στέγης, πρέπει να αντιμετωπιστεί με υλικά που έχουν τη σωστή θερμική συμπεριφορά και μπορούν εύκολα να συνδυαστούν με τα οικοδομικά υλικά και τις τεχνικές δόμησης.